Od wieków uczyliśmy się meandrów ludzkiej anatomii na zwłokach, co w ostatecznym rozrachunku przyczyniło się do rozumienia i rozwoju medycyny. I chociaż przez znaczną część naszej historii ciała pozyskiwano w sposób nielegalny, dzisiejsza procedura donacji zwłoki jest dużo bardziej przejrzysta i bezpieczna. W Polsce również możemy podarować nauce nasze ciała po śmierci. Przyjrzyjmy się zatem czym jest i na czym polega donacja zwłok.
Czym jest donacja zwłok?
To dobrowolny i nieodpłatny akt, który nie może być źródłem korzyści majątkowych ani dla donatora, ani dla osoby wykonującej jego wolę po śmierci. Donacja jest również bezpłatna, aczkolwiek należy pamiętać, że akt donacji musi zostać uwierzytelniony przez notariusza (uwierzytelnienie w kancelarii notarialnej jest płatne). Ze względu na szerzenie edukacji w tym temacie, w ciągu ostatnich lat zwiększyła się liczba osób, które deklarują chęć podarowania swojego ciała po śmierci na ten szczytny cel.
Jakie warunki trzeba spełnić?
Aby po śmierci przekazać swoje ciało do celów naukowych, należy złożyć pisemne oświadczenie, tak zwany Akt przekazania zwłok, który następnie zostanie przekazany wybranemu uniwersytetowi (np. Uniwersytet Wrocławski, Collegium Medicum, Uniwersytet Jana Kochanowskiego). Takie oświadczenie może złożyć wyłącznie:
- osoba pełnoletnia, posiadająca zdolność do czynności prawnych,
- osoba zamieszkała i przebywająca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Co następnie stanie się z ciałem?
Od chwili, gdy uniwersytet zostanie poinformowany o zgonie donatora, instytucja ta, na własny koszt, zajmuje się zabezpieczeniem oraz transportem ciała. Musi również zapewnić, że ciało będzie traktowane z poszanowaniem i godnością w trakcie sekcjonowania przez wszystkie osoby uczestniczące w tym procederze. Prawo przewiduje, że zwłoki mogą być sekcjonowane przez 6 lat od śmierci donatora, chociaż czas ten może zostać skrócony do maksymalnie 4 lat.
Po upływie wyżej wymienionego terminu uczelnia jest zobowiązana pochować zwłoki zgodnie z wolą zmarłego (te deklaracje podaje się w Akcie przekazania zwłok). Jeżeli donator nie wyraził innej woli, to o planowanym pogrzebie powiadamia się osobę, która została uwzględniona w akcie. Zwyczajowo imiona i nazwiska donatorów umieszcza się na tablicy pamiątkowej, chociaż donator może nie wyrazić na to zgody. Wszelkie ustalenia dotyczące woli zmarłego muszą za jego życia zostać ustalone w Akcie przekazania zwłok.
Czy ciało może zostać odrzucone przez uniwersytet?
Tak, uniwersytety mogą odstąpić od przyjęcia ciała jeżeli:
- doszło do znacznego rozkładu ciała,
- do zgonu doszło za granicą,
- zmarły został zdiagnozowany z wirusem WZW typu C lub HIV.
„Hic mortui docent vivos” to łacińska sentencja tłumaczona jako: „Tu umarli uczą żywych”. Nie bez powodu uczelnie medyczne tak chętnie umieszczają ją nad wejściami do prosektorium. I chociaż rozwój technologii stale wprowadza nowe możliwości i alternatywy dla ludzkiego ciała, nie należy również przeceniać wartości, jaką daje oswajanie się z nim. Dlatego też warto szerzyć edukację w temacie donacji zwłok – należy jednak podkreślać, że cała procedura musi być naprawdę dobrowolna.
Źródło: https://www.prawo.pl/zdrowie/donacja-zwlok-dla-nauki,523764.html